Là những người bản địa New Zealand, người Maori có nhiều nét văn hoá độc đáo và được chính phủ cũng như người dân xứ sở kiwi coi trọng, gìn giữ. Vậy văn hoá của người Maori có gì đặc sắc? Cùng NGG tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây nhé!
Nguồn gốc người Maori
Thổ dân Maori là những người Polynesian ở Thái Bình Dương và chiếm 15,1% (khoảng 1/5) dân số ở New Zealand và ngôn ngữ của họ là một trong hai ngôn ngữ chính tại quốc gia xinh đẹp này. Trải qua gần một thế kỷ chiến đấu với người Anh để bảo vệ lãnh thổ của mình, quyền sở hữu của người Maori được công nhận và nền văn hoá nghệ thuật của họ luôn là điểm cuốn hút đặc biệt đối với du khách trên khắp thế giới
Khoảng 1.000 năm trước (năm 800 sau Công nguyên), người Maori đã có mặt lại New Zealand. Các bằng chứng khảo cổ về ngôn ngữ và văn hóa cho thấy, người Maori đã di cư bằng thuyền từ quần đảo Cook (ở Thái Bình Dương) tới New Zealand. Đến cuối thế kỷ 14, các khu định cư của người Maori đã được hình thành dọc theo các bờ biển của New Zealand, đặc biệt là các bờ biển ở phía Đông đất nước vì thời tiết ôn hòa hơn.
Vào thời điểm đó, tại New Zealand chưa có các động vật có vú, ngoài dơi và các loài cá biển. Người Maori đã mang những loài động vật mới tới như chó và chuột. Tuy nhiên, nguồn thực phẩm chính của người Maori là cá và chim, bao gồm cả chim Moa. Moa là loài chim lớn nhưng không biết bay, kích thước cao tới 3m và nặng tới hơn 200kg. Chim Moa được người Maori săn bắn để dùng làm thực phẩm; xương của chúng được sử dụng để tạo thành các loại vũ khí mới.
Người Maori có nền văn hóa phong phú, ngập tràn trong các truyền thuyết và tập tục truyền thống. Những truyền thuyết được lưu truyền bằng miệng qua nhiều thế hệ, kể về sự sáng tạo của người Maori khi khai phá vùng đất mới. Người Maori thường quây quần bên nhau trong các phòng lớn hoặc phòng ăn được gọi chung là “Maraes”. Các nhà “Maraes” được thiết kế công phu với nhiều cột gỗ chạm khắc cầu kỳ. Nghệ thuật tuyền thống của người Maori bao gồm chạm khắc gỗ “Nhakairo”, dệt vải “taraga” và xăm “da moko”.
Những nghề thủ công được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác và giúp người Maori hình thành nơi trú ẩn, may quần áo và công cụ. Người Maori yêu thích khiêu vũ với nghệ thuật trình diễn ‘Kapa haka” – điệu múa kết hợp ca hát và các biểu cảm trên khuôn mặt. Đàn ôngMaori thường xăm những hình phức tạp trên khắp khuôn mặt, còn phụ nữ thường xăm trên cằm. Các hình xăm của người Maori có tên gọi “Ta moko” – là một biểu tượng của di sản và bản sắc văn hóa thổ dân Maori. Có nhiều loại hình xăm khác nhau mô tả lịch sử gia đình, tổ tiên… Các hình xăm được khắc trên da bằng các dụng cụ từ xương và lưỡi dao; mực xăm chiết xuất từ quả bồ hóng.
Tìm hiểu ngôn ngữ của người Maori
Tại New Zealand người dân sử dụng 2 ngôn ngữ chính là tiếng Maori và tiếng Anh. Tiếng Maori chính là ngôn ngữ lâu đời, thể hiện bản sắc văn hóa riêng của quốc gia xinh đẹp này. Chính vì vậy, nếu có cơ hội đến với New Zealand học tập hoặc sinh sống trong thời gian dài thì hãy thử tìm hiểu thêm về ngôn ngữ này nhé!
Trong khi đó, tiếng Anh được sử dụng tại quốc gia này vào thế kỷ thứ 19, khi New Zealand là thuộc địa của Anh. Ngày nay thì tiếng Anh được sử dụng phổ biến và rộng rãi hơn cả tiếng Maori. Tuy nhiên, tiếng Maori vẫn là một bản sắc văn hoá không thể thiếu của quốc gia này.
Ẩm thực truyền thống
Món nướng đá Hagi là món ăn truyền thống của người Maori. Nếu như có cơ hội đến với vùng đất New Zealand thì bạn đừng quên thử món ăn độc đáo này nhé. Thức ăn được nướng thường là hải sản, khoai lang hoặc các loại thịt như: thịt gà, thịt lợn, thịt cừu kết hợp cùng các loại rau củ khác. Sau khi sơ chế kỹ càng các loại thực phẩm thì người ta sẽ mang đi gói trong các loại lá và đem nướng.
Theo đúng công thức thì khi chế biến món Hagi thì thức ăn phải được nướng trên những phiến đá nóng được đặt trong những hố sâu dưới lòng đất. Họ còn phủ lên trên những lớp đá, lá cây để thức ăn được chính đều mà vẫn giữ được hương vị tươi ngon.
Ngoài ra, thưởng thức món ăn này sao cho đúng kiểu cũng là điều mà bạn nên biết. Đúng kiểu nhất và thường được thích thú nhất sẽ là thưởng thức món ăn này trong những căn lều nhỏ. Mặc dù, có nhiều món ăn ngon khác nhau nhưng Hagi vẫn là món ăn không thể thiếu trong các dịp quan trọng của người Maori.
Bạn có thể đến thành phố Rotorua hoặc những vùng lân cận đảo Bắc New Zealand để thưởng thức món Hagi chuẩn vị.
Bánh Pavlova, món cuốn Hapuka, cuốn Salmon,… cũng là những món ăn nổi tiếng mà bạn cũng không nên bỏ qua khi đến New Zealand. Đặc biệt, quốc gia này còn là quê hương của những loại rượu vang. Nổi bật nhất chính là vang trắng Sauvignon Blanc, vì vậy nếu có cơ hội đến đây thì đừng nên bỏ qua nhé.
Lễ hội truyền thống
Cứ 2 năm một lần vào tháng 2, lễ hội Te Matatini của người Maori sẽ được tổ chức và kéo dài trong 3 ngày. Đây được xem là một cuộc thi về văn hoá của người Maori. Bất kỳ ai cũng có thể tham gia lễ hội và thể hiện cá tính của mình.
Các đội thi sẽ tham gia thi đấu bằng cách biểu diễn nghệ thuật để giành được chiến thắng. Các đội chơi sẽ đầu tư kỹ lưỡng về trang phục, vũ đạo, hình xăm và hình thức biểu diễn thật cá tính. Bạn sẽ bắt gặp các tiết mục biểu diễn của các đội thi trong trang phục loè loẹt, gương mặt đầy hình xăm và nhún nhảy đầy ấn tượng.
Điều đặc biệt là những hình xăm trên mặt của các thí sinh không phải được xăm bằng kim tiêm mà là dao, đục làm từ răng cá mập, xương mài nhọn, hoặc đá nhọn. Ngoài ra, các đội chơi còn phải thể hiện vũ điệu Kapa Haka theo phong cách không hòa lẫn với đội khác. Vũ điệu Kapa Haka dùng để diễn tả những vũ điệu truyền thống hoà với âm nhạc và là cách mà họ thể hiện ngôn ngữ, văn hóa và truyền thống của mình.
Những điều mà các du khách, du học sinh phải lưu ý khi đặt chân đến New Zealand
Trên đây là những lưu ý mà những ai có dự định du lịch hoặc định cư tại New Zealand không nên bỏ qua:
Không nên chê bai nền văn hóa người Maori
Như đã nói ở trên, người Maori là tộc người khai phá ra vùng đất New Zealand và cũng chiếm phần đông dân số trên cả nước. Vì vậy, việc văn hoá truyền thống của người Maori được coi trọng là rất dễ hiểu. Đặc biệt, rất nhiều người Maori đảm nhiệm các chức vụ quan trọng trong Quốc hội.
Văn hoá truyền thống của người Maori rất được coi trọng. Vì vậy các du khách, nhất là các du học sinh không được xúc phạm đến nền văn hoá Maori dưới bất kỳ hình thức nào. Và cũng tránh nhắc đến hiệp định Waitangi với hàm ý chê bai để tránh những rắc rối không đáng có.
Người New Zealand thường rất khó chịu với những hành động khoe khoang. Họ yêu quý và coi trọng những người có đức tính khiêm tốn.
Dưới bất kỳ hình thức nào thì cũng không nên so sánh New Zealand và Úc. Người dân ở hai quốc gia này thường không có cái nhìn thiện cảm với nhau về nhiều mặt. Bởi vậy, mọi người nên tránh trêu đùa và so sánh hai quốc gia này. Đặc biệt là không nên nói New Zealand và Úc là một quốc gia.
Không bắt chước hay chạm vào những tác phẩm điêu khắc của người Maori
Vì sở hữu nhiều tác phẩm nghệ thuật đẹp nên người Maori sẽ thấy rất thiết tôn trọng nếu bạn chạm hay bắt chước hành động, biểu cảm của các tác phẩm khi đứng chụp hình cùng.
Hiện nay, khi sức khỏe và nền giáo dục được cải thiện, tỷ lệ sinh của người Maori bắt đầu tăng lên. Văn hóa, ngôn ngữ và truyền thốngcủa thổ dân Maori được tôn vinh và phát tiển trên khắp đất nước NewZealand. Người dân New Zealand dành một ngày nghỉ lễ để kỷ niệm ngày ký kết Hiệp ước Wailangi và điệu nhảy truyền thống “Kapa haka”được biểu diễn tại nhiều sự kiện của quốc gia.
Mong rằng bài viết trên sẽ giúp bạn có thêm những kiến thức, thông tin thú vị về văn hoá và phong tục người Maori tại New Zealand. Nếu có ý định du lịch hay định cư tại quốc gia này thì bạn cần tìm hiểu nhiều hơn về kiến thức và văn hoá để có thể có một hành trình đầy thú vị nhé! Hãy theo dõi NGG và cập nhật thêm nhiều tin tức nhé. Cảm ơn các bạn đã xem bài viết.
